بیماری شقاق مقعدی به انگلیسی : anal fissure ترک یا پارگی در پوشش مجرای مقعد بیمار است. شقاق علت شایع درد و خونریزی مقعدی به ویژه هنگام اجابت مزاج (مدفوع) است. تروما یا ضربه مقعدی معمولا باعث ایجاد شقاق، خصوصاً حین فشار زیاد برای دفع مدفوع‌های سفت، میشود. شقاق مقعدی ممکن است به‌طور ناگهانی یا تدریجی اتفاق بیافتد و همچنین ممکن است به سرعت یا به آرامی درمان شود.
بیماری شقاق مقعدی چیست
شقاق مقعدی، بریدگی یا پارگی در پوشش مقعد است. ترک در پوست مقعد باعث درد شدید و مقداری خونریزی با رنگ روشن در حین و بعد از اجابت مزاج میشود. گاهی اوقات، این شکاف در سطح پوست مقعد ممکن است به اندازه‌ای عمیق باشد که بافت عضلانی زیر آن نمایان شود. برخی از روش های درمان شقاق مانند ملین ها یا مسهل کننده‌های مدفوع و مسکن‌های موضعی درد میتواند باعث بهبودی و تسکین باشد.
در بیشتر بیماران، پارگی پوست ناشی از شقاق ممکن است به‌خودی خود بهبود یابد. اما در برخی از بیماران، شقاق ممکن است بیشتر از ۶ هفته به طول بیانجامد که به آن شقاق مزمن گفته میشود. اگر شقاق مقعدی با درمان‌های گفته شده در بالا بهبود پیدا نکرد، ممکن است بیمار برای درمان به جراحی شقاق نیاز داشته است. همچنین باید در نظر داشته باشید که اگر با درمان‌های انجام شده، علائم شقاق مقعدی کاهش پیدا نکرد، باید به دنبال دلایل ایجاد شقاق مقعدی باشید و آن را برطرف کنید.
با مشاهده هریک از علائم زیر فوراً برای درمان اقدام کنید. جهت مشاوره رایگان و تعیین زمان نوبت معاینه در پرتو کلینیک تماس بگیرید:
انوع شقاق مقعدی
- شقاق مزمن: شقاق اگر بیش از شش هفته طول بکشد مزمن تلقی می شود. در صورتی که شقاق حاد درمان نشود و یا به درمان آن بی توجهی شود تبدیل به شقاق مزمن خواهد شد که مراحل درمان آن سخت تر و پیچیده تر خواهد بود. پس از گذشت ۸ هفته از زمان ایجاد شقاق، مزمن حساب می شود و فیشر در این حالت دارای یک زخم داخل مقعدی عمیق با لبه های برجسته بوده که ممکن است به اسفنکتر هم برسد.
- شقاق حاد: شقاقی که تازه ایجاد شده است شقاق حاد می باشد. ظاهر شقاق حاد همانند یک زخم روی مقعد است.اگر فرد برای اولین بار است که به این عارضه دچار می شود و یا کمتر از ۶ هفته از زمان ایجاد آن می گذرد، شقاق حاد حساب می شود. شقاق حاد با خونریزی و یک درد ناگهانی بروز می کند و ظاهر آن یک بریدگی طولی است که زخم فیشر عمق زیادی ندارد. می توانید در صفحه مربوط به عکس شقاق مقعدی تصاویر انواع شقاق را مشاهده کنید.
علائم شقاق مقعدی چیست؟
“علائم شقاق مقعدی” ممکن است در هر بیمار متفاوت باشد. اما رایج‌ترین علائم شقاق مقعدی به شرح زیر است:
- پارگی قابل مشاهده در پوست اطراف مقعد بیمار
- گوشت اضافه در ناحیه مقعدی روی پوست یا توده کوچک (مانند جوش) در کنار پارگی ایجاد شده
- درد مقعد بعد از مدفوع و حین اجابت مزاج (از دلایلی که شقاق یا فیشر مقعدی برای افراد بسیار دردناک بوده و آنها را آزار می دهد وجود اعصاب زیاد در ناحیه مقعد و حساس بودن این قسمت می باشد)
- رگه‌های خون در مدفوع یا روی دستمال توالت پس از استفاده
- سوزش یا خارش در ناحیه مقعد
- اسپاسم عضلانی مقعد
۵ علامت شقاق مزمن
علت شقاق مقعدی چیست؟
شقاق مقعدی، در اکثر بیماران اغلب به‌دلیل یبوست، دفع مدفوع بزرگ یا سفت رخ می‌دهد. یبوست مزمن یا اسهال (منظور از اسهال، تعداد دفعات اجابت مزاج است و نه سفت یا شل بودن آن) مکرر نیز میتواند باعث آسیب دیدگی پوست اطراف مقعد گردد. در هر صورت، علت تمامی شقاق های مقعدی ناشی از رژیم غذایی کم فیبر و یبوست بیماران نیست.
در بیمارانی که شقاق آنها به سختی درمان میشود یا در موقعیتی غیر از قسمت پشت بدن و خط وسط باسن قرار می‌گیرد، ممکن است نشان دهنده بیماری های زمینه‌ای باشد. دلایل دیگر شقاق عباتند از:
- فشار زیاد حین زایمان یا اجابت مزاج
- داشتن بیماری های التهابی روده (IBD) مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو
- کاهش جریان خون در ناحیه آنورکتال
- عضلات بیش از حد سفت مقعد
- رابطه جنسی مقعدی
- قرار دادن اجسام در مقعد و گشاد شدن مقعد
- تنگی مقعد
- جابجایی و بلند کردن اجسام بیش از حد سنگین
همچنین در موارد نادر، بر اساس گزارشات سایت nhs.uk ممکن است شقاق به دلایل زیر ایجاد شود:
- سرطان مقعد
- HIV
- بیماری سل
- تبخال تناسلی یا تبخال در ناحیه مقعد
- سیفلیس و سایر بیماری های مقاربتی (STI)
علت شقاق مقعدی در کودکان
شقاق در کودکان نیز امری شایع است و ممکن است پس از دستمال کشیدن کودک خود متوجه خون قرمز روشن روی دستمال شوید. اگر کودک یبوست داشته باشد و سعی در دفع مدفوع بزرگ و سخت داشته باشد ممکن است به شقاق مبتلا شود.
شقاق مقعدی در کودکان علاوه بر یبوست به این دلیل رخ می دهد که بعضی از کودکان هنگام اجابت مزاج عضلات مقعد خود را شل نمی کنند و از علائم آن می توان به دیدن خون در مدفوع کودکان اشاره نمود.
چگونه شقاق را تشخیص دهیم
برای “تشخیص شقاق“، باید پزشک خود را از سوابق بیماری‌تان مطلع کنید. همچنین ممکن است برای تشخیص و ارائه درمان‌های بعدی، پزشک یا درمانگر شما نیاز به معاینه فیزیکی از ناحیه مقعدی داشته باشد.
پزشک معمولا به آرامی مقعد بیمار را از هم جدا کرده و به ناحیه اطراف مقعد برای پارگی ایجاد شده و سایر علائم نگاه میکند. محل شکاف یا پارگی مقعد میتواند به یافتن علت شقاق کمک کند. شقاق اغلب در قسمت پشتی مقعد ایجاد میشود که البته ممکن است در برخی از بیماران، در قسمت جلویی مقعد رخ دهد.
شقاق هایی که در طرفین مقعد ایجاد می‌شوند، ممکن است در اثر شرایط مختلف مانند بیماری کرون ایجاد شوند. ممکن است تشخیص شقاق مقعدی به روش‌های زیر انجام شود:
- معاینه رکتال به صورت دیجیتال: برای معاینه رکتال، شخص معاینه کننده یک انگشت خود را با روغن‌های روان کننده به آرامی وارد مقعد بیمار میکند. در برخی از بیماران ممکن است از ابزاری به نام اسپکولوم استفاده شود. این وسیله، داخل مقعد بیمار گذاشته میشود و به آرامی منسبط میشود که به پزشک اجازه معاینه و دید بیشتری از مقعد را ارائه میکند.
- آزمایش مدفوع: در آزمایش مدفوع بیمار، اگر خون مخفی یا خون پنهان دیده شود، میتواند نشان دهنده شقاق مقعدی باشد.
- آزمایشات بیشتر: اگر با روش‌ها و آزمایش‌های بالا شقاق مقعدی تشخیص داده نشود، ممکن است پزشک از شما بخواهد تا کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی انجام دهید.
درمان شقاق مقعدی
شقاق مقعدی چگونه درمان میشود؟راه درمان شقاق مقعدی چیست؟مدت زمان درمان شقاق مقعدی چقدر است؟ اکثر بیماران شقاق مقعدی نیازی به درمان‌های طولانی مدت و گسترده ندارند. بیشتر شکاف های مقعد با درمان های ساده مانند افزایش فیبر یا وان آب گرم بهتر می شوند ولی درمان نمیشوند.
بسته به نوع شقاق ایجاد شده و شرایط بیمار، می‌توانید از درمان خانگی برای شقاق مقعدی یا بوتاکس شقاق مقعدی ، پماد برای شقاق و … برای بهبود و تسکین دردهای ناشی از آن، کمک بگیرید.
مطلب مرتبط: درمان شقاق با کپسول ویتامین ای چگونه است ?
درمان شقاق مقعدی به شرح زیر است:
- استفاده از مسهل‌های مدفوع
- نوشیدن مایعات زیاد برای هیدراته شدن بدن بیمار و بهبود هضم غذا
- مصرف مکمل‌های فیبر و مصرف غذاهای سرشار از فیبر
- نشستن در بتادین و شل کننده‌های عضلات اسفنکتر مقعد، تسکین سوزش مقعد و افزایش جریان خون در ناحیه
- استفاده از پماد نیتروگلیسیرین برای تقویت جریان خون یا کرم‌های حاوی هیدروکوتیزون
- استفاده از مسکن‌های موضعی مانند لیدوکائین بر روی ناحیه مقعدی (توجه داشته باشید که در صورتی زخم مقعدی باز است، از پاشش مستقیم لیدوکائین بر روی آن خودداری کنید.)
اگر علائم شقاق مقعدی بیمار پس از استفاده از داروهای خانگی ادامه پیدا کرد، باید با پزشک خود مشورت کنید. ممکن است در این حالت درمان‌های بیشتری از قبیل زیر برای شما تجویز شود:
- پماد مسدود کننده کانال (کلسیم) میتواند عضلات اسفنکتر را شل کرده و با برداشتن فشار از روی مقعد، به شقاق اجازه بهبودی کامل دهد.
- درمان احتمالی بعدی، تزریق بوتاکس در اسفنکتر مقعد است. تزریق بوتاکس برای شقاق باعث فلج موقت عضله شده و از اسپاسم در مقعد جلوگیری میکند که در این درمان نیز، با برداشتن فشار از روی مقعد به درمان آن و جلوگیری از شقاق‌های بعدی کمک میکند.
- اگر درمان‌های توصیه شده منجر به بهبودی شقاق بیمار نشود، ممکن است پزشک اسفنکتروتومی را تجویز کند. این درمان، نوعی عمل جراحی برای شقاق است که شامل ایجاد یک برش کوچک در اسفنکتر معقد با هدف شل شدن عضله استفاده میشود.
- درمان دیگر و بهترین روش، لیزر شقاق است. لیزر شقاق، قطعی‌ترین و کم عوارض‌ترین درمان شقاق است. در این عمل جراحی که به صورت سرپایی انجام میشود (منظور از سرپایی این است که نیاز به بستری شدن بیمار وجود ندارد)، بوسیله فیبر نوری و با اشعه لیزر، قسمتی از روده بیماران بریده میشود که منجر به درمان سریع شقاق مقعد می‌گردد.
مطلب مرتبط: مراحل درمان شقاق با عسل ?
نحوه پیشگیری از شقاق
- مدت زیادی در توالت ننشینید و هنگام دفع زور نزنید.
- بعد از هر بار عمل دفع خود را تمیز کنید و مقعد خود را خشک نگه دارید.
- اسهال مداوم خود را درمان کنید.
- از ملین، فیبر یا مکمل های فیبردار برای درمان یبوست استفاده کنید.
- وان آب گرم: وان را با چند سانتی متر آب ولرم پر کنید و روزی ۱۰الی ۱۵ دقیقه در آن بنشینید این کار باعث میشود، درد کاهش یابد.
- اگر شقاق مقعدی دارید، برای مدیریت آن باید تمام داروهای تجویزی را طبق دستور پزشک متخصص گوارش استفاده کنید.
- تا زمان بهبودی شقاق، از غذاهای تند استفاده نکنید. غذاهای تند ممکن است بیماری شما را تشدید کند.
- یک عادت معمول روزانه برای تخلیه روده‌ها و اجابت مزاج داشته باشید. برای این عادت معمول می‌توانید با پزشک خود مشورت کنید.
همچنین برای جلوگیری از یبوست، حرکات روده بزرگ یا سفت، فیبر کافی در رژیم غذایی خود به همراه آب و مایعات کافی استفاده کنید تا بدن‌تان به خوبی هیدراته بماند.
سوالات متداول درباره بیماری شقاق مقعدی
در این قسمت، رایج‌ترین سوالاتی که از کارشناسان پرتو کلینیک شده است را، برای شما آماده کرده‌ایم. در صورتی که پاسخ سؤال خود را پیدا نکردید یا برای انجام درمان شقاق مقعدی ابهامی دارید، می‌توانید با شماره تلفن ۰۲۱۸۶۰۸۴۹۷۳ در ارتباط باشید. رایج‌ترین سوالات شقاق مقعدی عبارتند از:
اکثر بیماران مبتلا، با شقاق مقعدی احساس درد می‌کنند. این بیماران بیشترین درد را حین اجابت مزاج احساس می‌کنند که میتواند این درد از چند دقیقه تا چند ساعت بعد ادامه داشته باشد. بیماران معمولاً درد شقاق را تیز، مانند پارگی پوست، بریدن با کاغذ یا سوختن توصیف می‌کنند. در برخی از بیماران این درد به باسن، بالای ران یا پائین کمر آنها میرسد.
هر زمانی که متوجه شقاق مقعدی خود شدید و شقاق حاد است، باید به دکتر مراجعه کنید. زمانی که خون در مدفوع مشاهده کردید یا حرکات روده شما به قدری دردناک است که از رفتن به سرویس اجتناب می کنید، نشان‌دهنده عمق بیماری است و باید به صورت اورژانسی به دکتر مراجعه کنید.
خیر. در اکثر مواقع در مرحله فیشر حاد، شقاق خونریزی ندارد و زمانی که به مزمن تبدیل می شود به خونریزی میفتد.
برای درمان بیماری شقاق در زنان باردار بهترین روش استفاده از لیزر می باشد و جراحی روش مناسبی در این دوران نیست.
شقاق حاد به شقاق مزمن تبدیل شده، زخم عمیق تر می شود و احتمال عفونت وجود دارد.
گر کودک شما یبوست داشته باشد و با زور زدن سعی در دفع مدفوع سفت و بزرگ داشته باشد ، ممکن است شقاق ایجاد شود. همچنین اگر کودک عضلات مقعدی را در حین اجابت مزاج شل نکند، شقاق ایجاد شود.
طول دوره درمان شقاق معمولاً چهار تا شش هفته می باشد و اگر در این مدت خود به خود بهبود نیابد، می تواند مزمن شود و برای درمان لیزر یا جراحی نیاز است.
بهتر است از همان ابتدا برای درمان شقاق به پزشک جراح عمومی و یا متخصص گوارش مراجعه نمایید تا بعد از فرایند تشخیص درمان هم توسط همان پزشک صورت گیرد.
فقط پماد آنتی فیشر
سلام من دو سال قبل سوزش مقعدی داشتم و رفتم دکتر بهم گفت شقاق مقعدی هست و یه پماد داد بعد از چن بار استفاده سوزشش رفت و دوباره رفتم دکتر گفت شکاف شقاق بهتر شده ولی هنوز هست و از بین نرفته و باید عمل کنی ولی من دیگه برای عمل نرفتم میخاستم بدونم اگر شقاق درمان نشود چه میشود؟ الان هیچ درد و سوزش هم ندارم ولی شکاف هم از بین نرفته ایا این خطرناک است؟
سلام دوست عزیز
اگر شقاق درمان نشود به شقاق مزمن تبدیل می شود و درمان آن سخت تر و پیچیده تر خواهد بود. باید هرچه زودتر برای درمان اقدام نمایید.
سلام همسر من میخاد از یزد بیاد برای لیزر شقاق ایا پزشک خانم هم هست توی کلینیک؟ و اینکه هزینه حدودی لیزر شقاق رو میخاستم بدونم که پول کافی باشه بیایم تهران برای درمان
سلام دوست عزیز
دستیاران خانم برای راحتی بیماران در کلینیک حضور دارند و با لباس مخصوص گان جراحی فقط ناحیه مورد نظر بیرون می ماند.
سلام چندسال پیش سوزش و خونریزی داشتم هنگام دفع پزشک گفت فیشر هستش بعد از اون من پیگیر نشدم. الان کنار مقعد یه توده به شکل گوشت ایجاد شده که گاها دچار سوزش میشه چجوری میشه درمانش کرد؟ احتیاج به عمل داره؟
سلام دوست عزیز
به خاطر عدم درمان ممکن است یه شقاق مزمن تبدیل شده باشد و بهترین راه درمان آن لیزر فیشر می باشد.
سلام من چند ماهی هست موقع مدفوع درد داشتم خیلی شدید نبود خونریزی و خارش ام نداشتم رعایت که می کردم خوب میشد دوباره بر می گشت برای اینکه فیستول نباشه دکترم برام ام ار ای نوشت جوابش متفی بود یه مدت بهبود پیدا کرد دارو خوردم و پماد زدم
بعد هنوز طول درمانم کامل نسده بود درمان رها کردم الان چند روز خبلی درد دارم دکتر برام پماد نوشتن بازم بعد چند زوز فیبر و آب و پماد رعایت می کنم موقع زدن پماد حس می کنم یکم مول حوش از داخل باد کرده فکر می کنید با رعابت و پماد بهبود پیدا می کنه یا برای لیزر مراجعه کنم
سلام دوست عزیز
درمان را کامل انجام دهید و رها نکنید. اگر بعد از طول درمان با دارو، نتیجه ای نداشت برای لیزر اقدام کنید. در بیشتر مواقع درمان با پماد و دارو موقتی و بیشتر برای کاهش و تسکین درد هستند و درمان قطعی محسوب نمی شوند.