عمل شقاق با تیغ جراحی “مراقبتها ودوره نقاهت بعد از عمل”

اسفنکتروتومی (باز- بسته) یک روش عمل شقاق و جراحی فیشر است که در آن عضله دایره ای شکل مقعد یا همان اسفنکتر برش داده می شود. کنترل دفع و باز و بسته شدن دریچه مقعد بر عهده همین عضله اسفنکتر می باشد.

برای درمان شقاق مقعدی مزمن راهکارهای خانگی و دارویی دیگر موثر نبوده و اسفنکتروتومی به عنوان آخرین راه درمان این بیماری برای کاهش اسپاسم عضله انجام می شود. درد بعد از عمل شقاق به روش جراحی بسیار آزاردهنده است و پزشکان معمولاً لیزر را پیشنهاد میدهند.

The internal sphincter has also been injected with botulinum toxin causing reduction in resting anal pressure and healing of 70–۸۰% of fissures

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK6878/

ترجمه: عمل اسفنکتر داخلی نیز همراه با تزریق بوتاکس است که باعث کاهش فشار مقعدی در حالت استراحت و بهبود ۷۰ تا ۸۰ درصد شقاق می شود.

روش های دیگر عمل جراحی شقاق شامل لیزر فیشر، اسفنکتروتومی باز و بسته، فیشرکتومی و فلپ پیشرفته می باشد که در این مطلب از سایت پرتو کلینیک هریک از این موارد را بررسی خواهیم کرد.

فیلم عمل جراحی شقاق

شقاق معمولا با دفع مدفوع سخت و دردناک همراه است. هنگامی که عضلات اطراف مقعد دچار گرفتگی میشوند این بیماری رخ میدهد و منجر به کاهش خونرسانی به نواحی مقعد شده و از بهبود شقاق مقعد جلوگیری میکند. حرکات کند روده علائم شقاق را تشدید کرده و امکان بازگشت مجدد بیماری وجود دارد.

بیماری شقاق

شقاق مقعدی یک پارگی در اطراف انتهای مقعد و قسمت انتهایی روده است و ممکن است حرکات روده را بسیار دردناک کند و حتی منجر به درد چندین ساعته بعد از دفع شود.

شقاق مقعدی معمولا:

• یک مشکل کوتاه مدت همراه با علائمی کمتر از ۶ هفته است.
•  اگر علائم بیشتر از ۶ هفته به درازا کشید مزمن میشود.

درمان شقاق مزمن سخت تر است و جراحی شقاق پیشنهاد میشود و شاید نشان دهنده ی  علائم دیگری از یک بیماری مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو باشد. برای درمان شقاق, لیزر مناسب ترین راه است. درمان خانگی شقاق و دارو برای درمان فیشر مزمن موثر نیست و باید به پزشک مراجعه شود. 

بیشتر بخوانید: شقاق چیست

 جراحی شقاق به دلیل درد و سوزش بعد از عمل شقاق گزینه ی آخر اکثریت پزشکان است و آنها عمل شقاق مقعدی با لیزر را پیشنهاد میدهند. انواع مختلفی از عمل جراحی وجود دارد که شامل:

• لیزر
• تزریق سم بوتولونیم(بوتاکس)
• جراحی 
• اسفنکتروتومی 

پزشک راجع به بهترین گزینه درمان این بیماری تصمیم نهایی را می گیرد.

عمل شقاق مقعدی با لیزر

درمان فیشر با لیزر یک روش مطمئن و بدون درد و خونریزی برای بهبود این عارضه می باشد که تا کنون نتایج موفقیت آمیزی در بین بیماران داشته در این روش که به صورت سرپایی انجام می شود اشعه ی لیزر به شقاق برخورد کرده و منجر به بسته شدن شکاف شقاق میشود.

لیزر شقاق بر خلاف عمل شقاق با تیغ جراحی نیازی به بیهوشی ندارد. جای هیچگونه زخمی باقی نمی ماند. بهبود آن سریع است و نیازی به بستری شدن در بیمارستان نیست. امکان بازگشت بیماری در این روش وجود ندارد و امکان درمان برای فیشر حاد و مزمن، قطعی و ۱۰۰% است.

تزریق بوتاکس (سم بوتولونیم)

این روش در بیمارستان صورت میگیرد. جراح معمولا این روش را قبل از جراحی پیشنهاد میدهد.

• در طول انجام جراحی بیمار بیهوش است.
• زمانی که داروی بیهوشی اثر کرد جراح مایع را به عضله ی داخلی اسفنکتر تزریق میکند.
• موقتا عضلات مقعد بی حس شده و شقاق بهبود می یابد. 

از هر ده نفری که این عمل را انجام داده اند شش نفر بهبود یافته اند. برخی از افراد نیاز به تزریق مجدد ۳ تا ۴ ماه بعد از اولین تزریق دارند تا شقاق کاملا درمان شود. امکان بازگشت در این روش وجود دارد.

عوارض جانبی آن شامل:

•  بی اختیاری مدفوع و گاز اشاره کرد که بعد از ۳ ماه بهبود می یابند.
• در موارد نادر ماده ی بوتاکس میتواند به سایر نواحی بدن نفوذ کرده و عضلات و تنفس را ضعیف کند.

اگر به این مشکل برخوردید حتما با پزشک مشورت کنید.

جراحی شقاق به روش فیشرکتومی

در روش فیشرکتومی برای عمل شقاق، پوست آسیب دیده اطراف مقعد در اثر زخم شقاق، با یک برش بریده شده و ترمیم می شود.

پزشک در مرحله ی آخر در کنار فیشرکتومی برای افزایش تاثیر جراحی تزریق بوتاکس را پیشنهاد میدهد. این روش شامل بریدن ناحیه ی آسیب دیده ی کانال مقعدی است. در واقع قسمتی از عضله ی مقعد را از دست خواهید داد که بی اختیاری مدفوع و گاز در آن بسیار بالا است و حتی ممکن است تا آخر عمر باقی بماند.

مقایسه ی لیزر و عمل جراحی شقاق:

• درمان با لیزر موثرتر است.
• هزینه درمان شقاق با لیزر نسبت به هزینه جراحی شقاق بسیار مقرون به صرفه تر می باشد.
• با آسیب کمتر همراه است.
• قابلیت این را دارد که بیشتر هموروئید را از بین ببرد.
• و به دلیل آسیب کمتر درد کمتری نیز دارد.
• بهبود آن سریع تر است.
• و مهمتر از همه عوارض آن کمتر است.

عمل شقاق به روش اسفنکتروتومی (باز- بسته)

یکی از روش های جراحی شقاق اسفنکتروتومی می باشد که شامل بریدن ماهیچه ی اسفنکتر اطراف مقعد میباشد تا فشار از ناحیه ی مقعد برداشته شود و شقاق درمان شود. پزشک معمولا بعد از امتحان کردن همه ی راه های درمانی این روش را پیشنهاد میدهد. در حین عمل بیمار بیهوش است. عمل شقاق به روش اسفنکتروتومی به دو صورت باز و بسته امکان پذیر است:

• اسفنکتروتومی باز : در این روش جراح برش کوچکی برای رسیدن به عضله ی اسفنکتر ایجاد میکند و قادر خواهد بود عضله را ببینند و با بالا بردن اسفنکتر داخلی مقعد، به وسیله چاقو یا کوتر حرارتی عضله را برش می دهد و باعث شل شدن آن می شود. این روش بخیه عمل شقاق ندارد و به زخم اجازه می دهد خودش بهبود یابد.
• اسفنکتروتومی بسته: در روش اسفنکتروتومی بسته جراح ماهیچه و بخشی از عضله اسفنکتر را میبرد برش بخیه میخورد. این روش تا ۹۵% موثر است .

جراحی فیشر به روش فلپ پیشرفته

این روش شامل پیوند پوست سالم مقعد به پوست آسیب دیده ی آن است. این روش در بیشتر مواقع انجام نمیشود مگر اینکه عمل جراحی شقاق ناموفق باشد یا بیمار دچار بی اختیاری مدفوع پس از جراحی شده باشد.

فلپ که با استفاده از بافت سالم و غنی از رگ های خونی انجام می شود، با بهبود جریان خون در محل شقاق به بهبودی کمک می کند. کل این روش حدود ۶۰ دقیقه طول می کشد تا انجام شود.

ترمیم پیشرفته فلپ تحت بیهوشی عمومی انجام می شود، بنابراین شما در خواب خواهید بود و هیچ دردی احساس نمی کنید.اگر عمل فلپ پیشرفت مقعدی انجام دادید، بهتر است از نشستن روی زخم تا زمان ویزیت بعدی، خودداری کنید.

عوارض بعد از عمل شقاق

• بی اختیاری مدفوع و گاز که بعد از مدتی بهبود می یابد اما ممکن است تا آخر عمر نیز باقی بماند.
• احتمال ابتلا به عفونت. در صورت عفونت، بیمار به آبسه مقعدی مبتلا می شود و خوردن آنتی بیوتیک آبسه را درمان میکند.
• امکان ابتلا به فیستول مقعدی، یک اتصال غیرطبیعی بین مقعد و پوست ایجاد می شود که نیازمند درمان با لیزر است.
• درد در هنگام دفع مدفوع یکی از عوارض آن است و با مسکن هایی مانند استامینوفن ، آسپیرین یا ایبوپروفن برطرف می شود.
• خونریزی یکی از عوارض نادر جراحی شقاق می باشد البته مقدار کمی خونریزی پس از عمل طبیعی است اما اگر خونریزی شدید و غیر طبیعی باشد شاید لازم باشد که با استفاده از بخیه محل عمل شقاق، جلوی خونریزی گرفته شود.

دوره نقاهت بعد از عمل شقاق

شقاق مزمن با درمان خانگی بهبود نمی یابد و حتما باید به پزشک مراجعه کرد. اگر شقاق در اثر یبوست یا اسهال بوجود آمده باشد، با یک تغییر ساده در رژیم غذایی میتوانید علائم را کاهش دهید. برای گرفتن نتیجه بهتر لازم است بعد از جراحی فیشر و عمل شقاق مراقبت های لازم را انجام دهید تا بیماری مجدد عود نکند.

مراقبت های لازم بعد از عمل جراحی شقاق به شرح زیر است:

هیدراته بمانید

در طول روز مایعات عاری از کافئین بخورید.( الکل و کافئین زیاد منجر به اسهال میشود.) لازم است که بیماران پس از عمل شقاق و در دوره نقاهت بعد از جراحی فیشر به اندازه کافی آب بخورند. نوشیدن آب کمک می کند تا روده ها حرکات منظم داشته باشند و فرد به یبوست دچار نشود. کم آبی بدن باعث سفت شدن مدفوع و دفع سخت تر می شود. حداقل ۸ لیوان در روز آب بنوشید.

مصرف داروها

1. پماد نیترات: پزشک برای افزایش جریان خون در ناحیه ی کانال مقعدی و بهبود شقاق مزمن این پماد را پیشنهاد میدهد. عوارض جانبی آن شامل: سردرد، گیجی، فشار خون پایین است. پماد نیترات نباید در طی ۲۴ ساعت از مصرف داروهای اختلال نعوظ مانند سیلدنافیل (ویاگرا) ، تادالافیل (سیالیس) یا وردنافیل (لویتر) استفاده شود.
2. مسدود کننده ی کانال کلسیم: این داروها فشار خون را کاهش میدهند. بعضی از آنها در درمان شقاق مقعدی موثرند. عوارض جانبی آن سردرد است. این دارو به صورت مصرف خوراکی نیز موجود است ولی درمان آن کندتر و عوارض جانبی بیشتر میشود.
3. تزریق بوتاکس: زمانی که سایر درمان ها اثرگذار نبود، تزریق سم بوتولینوم نوع اول(بوتاکس) به داخل اسفنکتر یک قدم خوب است. بوتاکس موقتا عضلات اسفنکتر را شل میکند، درد را کاهش میدهد و موجب بهبود بین ۶۰% تا ۸۰% میشود. امکان بی اختیاری مدفوع و گاز وجود دارد اما موقتی است و امکان مسموم شدن با سم بوتولینوم وجود ندارد.
4. داروهای آنتی بیوتیک برای جلوگیری از عفونت زخم و مسکن برای کاهش درد جراحی که توسط پزشک تجویز می شود را به موقع و منظم مصرف کنید و از مصرف داروهای دیگر به صورت خودسرانه پرهیز کنید.

مطلب مرتبط: بهترین پماد برای شقاق مقعدی + درمان دارویی شقاق

مراقبت از زخم

از مهم ترین مراحل در دوره نقاهت بعد از عمل شقاق مراقبت و رعایت بهداشت زخم مقعد می باشد.

• پانسمان زخم خود را به موقع عوض کنید .
• برای جلوگیری از فشار به زخم هنگام نشستن از بالشت های مخصوص دوناتی شکل استفاده کنید.
• مقعد خود را بیش از حد و با مواد معطر شست و شو ندهید این کار موجب تحریک زخم و ایجاد حساسیت در آن ناحیه خواهد شد.  
• اگر مدفوع را نگه دارید منجر به یبوست میشود که با درد و ایجاد شکاف در مقعد همراه است.
• مدت زمان زیادی در دستشویی ننشینید.

غذای پر فیبر بخورید

برای جلوگیری از یبوست، باید روزی ۲۰ تا ۳۰ گرم فیبر بخورید. مواد غذایی سرشار از فیبر مثل جو، غلات، میوه ها و سبزیجات را روزانه مصرف کنید تا مدفوع نرم تری داشته باشید. اگر نمی توانید فیبر مصرف کنید و یا با مصرف فیبر باز هم یبوست دارید با پزشک خود در میان بگذارید و با تجویز او از ملین ها و مکمل های حاوی فیبر استفاده کنید.

حمام وان آب گرم

 با نشستن در وان آب گرم یا حمام سیتز روزی دو تا سه بار به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه، مقعد شما تمیز، جریان خون افزایش یافته و به بهبود درد مقعد کمک میکند. استفاده از حمام نشیمن به این صورت است که ناحیه لگن و کفل خود را داخل آب گرم قرار می دهید.

تحرک داشتن و ورزش

بر خلاف تصور بسیاری از بیماران بعد از عمل شقاق نباید استراحت مطلق کنید و هیچ تحرکی نداشته باشید. این امر موجب یبوست و افزایش فشار به مقعد خواهد شد. برای داشتن تحرک در دوره نقاهت بعد از عمل شقاق می توانید روزی نیم ساعت ورزش سبک مثل پیاده روی آرام داشته باشید.

این عادات برای کاهش علائم نه درمان بیماری به مدت چند هفته یا چند ماه کافی میباشند. اما برای درمان قطعی به پزشک مراجعه کنید.

سوالات متداول درباره عمل جراحی شقاق