فیستول مقعدی چیست + تشخیص *علائم* و دلایل بروز

فیستول مقعدی به انگلیسی: Anal fistula یک اتصال(کانال) غیر طبیعی بین پوست و مقعد است. زمانی که دهانه ی این اتصال به سطح مقعد راه پیدا میکند به فیستول آنال شناخته می شود. این اتصال غیر طبیعی می تواند بین قسمت های مختلف بدن مثل دستگاه گوارش، دستگاه ادراری و دستگاه تناسلی رخ دهد.

معنی کلمه فیستول چیست ؟ کلمه “فیستول” از اصطلاح لاتین “fistula” گرفته شده است که به معنای “لوله” است. در پزشکی، فیستول به یک باز شدن یا عبور غیر طبیعی بین دو عضو یا بین یک عضو و سطح بدن (مانند بین مثانه و واژن، یا بین روده و پوست) اطلاق می شود. به طور کلی اتصالات غیر طبیعی بین اعضای بدن می تواند موجب انواع فیستول تنفسی، فیستول چشم، فیستول داخل گوش، فیستول ادراری و… شود که رایج ترین آن فیستول انال می باشد. اما ممکن است بپرسید که انال چیه؟ در ادامه توضیح میدهیم.

آنال چیست و یعنی چی؟ انال همان مقعد و دهانه انتهای دستگاه گوارش است که مدفوع از طریق آن از بدن خارج می‌شود. مقعد توسط عضلاتی احاطه شده است که عبور مدفوع را کنترل کرده و با بافت حساسی پوشانده شده است که می تواند به راحتی تحریک شود یا آسیب ببیند.

فیستول آنال از غدد مقعد سرچشمه میگیرد، جایی در بین اسفنکتر داخلی و خارجی مقعد که در نهایت به کانال مقعدی میرسند. اگر غدد مقعد، بسته شوند و به عبارتی نتوانند ترشحات خود را خارج کنند، آبسه مقعدی رخ میدهد و به سطح پوست میرسد که منجر به فیستول انال میشود. اگر فیستول بسته شود آبسه عود میکند و چرک میکند که این چرک به سطح پوست راه پیدا میکند.

عفونت، التهاب، ضربه و جراحی از علت های ایجاد فیستول می باشد و یا ممکن است عوارض برخی از بیماری های گوارشی مثل بیماری کرون و کولیت اولسراتیو باشد.

علائم فیستول مقعدی با توجه به محل و شدت آن متغیر می باشد اما علائم شایع شامل ترشح چرک یا عفونت، درد، تورم، تب و آبسه است.

آیا فیستول خطرناک است؟ فیستول مقعدی به خودی خود نگران کننده نیست اما دردناک است ومیتواند به دلیل ترشحات چرکی منجر به عفونت شود(همچنین امکان اینکه مدفوع از فیستول عبور کند نیز وجود دارد). بعلاوه آبسه های مکرر می تواند باعث درد و عفونت شود.

ایا میشود فیستول را عمل نکرد؟ در صورت عدم درمان ممکن است عوارض جدی ایجاد کند. برخی از فیستول ها می توانند باعث عفونت باکتریایی شوند که ممکن است منجر به سپسیس شود (sepsis وضعیت خطرناکی که می تواند منجر به فشار خون پایین، آسیب اندام یا حتی مرگ شود)

گزینه های درمان فیستول نیز با توجه به انواع فیستول و شدت آن متفاوت بوده و اگر در مراحل اولیه باشد ممکن است دکتر یا جراح فیستول با دارو (آنتی بیوتیک) یا روش های خانگی مراقبت از زخم را توصیه کند. اما در بیشتر موارد درمان قطعی شامل جراحی فیستول و لیزر می باشد و روش های خانگی و درمان دارویی تنها در تسکین درد و کاهش علائم به طور موقت مؤثر هستند.

بیشتر بخوانید: دارو و بهترین انتی بیوتیک برای فیستول مقعدی چیست

درمان فیستول مقعدی با لیزر، موجب خشک شدن چرک شده و از عفونت جلوگیری میکند. اکثر بیماران به دلیل درناک بودن روش جراحی و احتمال عود فیستول در این روش، لیزر را انتخاب می کنند. همچنین هزینه عمل لیزر فیستول مقعدی در مقایسه با سایر روش ها مقرون به صرفه تر بوده و نقاهت کمتری دارد.

در ادامه عکس فیستول آنال و درمان آن با روش های مختلف را مشاهده می کنید:

---

---

علائم فیستول مقعدی

علائم فیستول مقعدی بسته به محل و شدت فیستول می تواند متفاوت باشد، اما برخی از علائم رایج ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تحریک پوست در اطراف مقعد
• یک درد ثابت و ضربان دار که ممکن است هنگام نشستن، حرکت کردن، مدفوع یا سرفه بدتر شود.
• ترشحات بدبو از نزدیک مقعد
• دفع چرک یا خون هنگام مدفوع
• تورم و قرمزی اطراف مقعد و درجه حرارت بالا در صورت داشتن آبسه
• تب و لرز، که ممکن است نشان دهنده عفونت باشد.
• مشکل در کنترل حرکات روده (بی اختیاری روده) در برخی موارد
• انتهای فیستول ممکن است به صورت سوراخی در پوست نزدیک مقعد شما قابل مشاهده باشد، اگرچه ممکن است دیدن آن برای خودتان کمی دشوار باشد.

انواع فیستول آنال

هنگامی که فیستول بین کانال مقعد و پوست اطراف دهانه مقعد ایجاد می شود، فیستول آنورکتال نامیده می شود (که به پرینه شناخته می شوند)

چهار نوع فیستول آنال که شامل موارد زیر است:

• فیستول رکتوواژینال یا آنواژینال (rectovaginal or anovaginal fistula) : هنگامی که سوراخی بین رکتوم یا مقعد و واژن ایجاد می شود.
• کولوواژینال (colovaginal fistula) : گاهی ممکن است فیستول بین روده بزرگ و واژن ایجاد شود.
• انترونتریک (enteroenteric fistula) : این نوع فیستول، بین روده ی بزرگ و کوچک ایجاد می شود.
• فیستول می تواند بین مثانه و رحم نیز ایجاد شود. گاهی ممکن است سوراخی بین مثانه و واژن و گاهی بین مجرای ادرار و واژن ایجاد شود.

علت فیستول مقعدی

به نقل از سایت hopkinsmedicine

Most anal fistulas form in reaction to an anal gland that has developed a pus-filled infection (abscess).

بیشتر فیستول های مقعدی در واکنش به غده مقعدی ایجاد می شوند که عفونت پر از چرک (آبسه) ایجاد کرده است.

https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/anal-fistula

در درون مقعد، غددی قرار دارند که مایع ترشح میکنند. گاهی اوقات این غدد مسدود میشوند. زمانی که این اتفاق می افتد، باکتری ها شروع به ساختن چرک و عفونت میکنند که همان آبسه است. اگر آبسه درمان نشود، رشد میکند و معمولا راه خود را به سمت بیرون پیدا میکند و سوراخی در نزدیکی پوست اطراف مقعد ایجاد میکند که میتواند مایعات و چرک را به بیرون تخلیه کند. فیستول همان کانالی است که این مواد از آن عبور میکنند.

• عفونت : شایع ترین علت فیستول مقعدی عفونت در غدد مقعدی است که می تواند منجر به تشکیل آبسه شود. اگر آبسه به درستی بهبود نیابد، می تواند منجر به ایجاد فیستول شود. در اکثر مواقع آبسه منجر به فیستول میشود اما میتواند باعث بیماری های دیگری مانند سل و بیماری های مقاربتی نیز شود.
• شرایطی مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو می تواند باعث التهاب در دستگاه گوارش شود که می تواند منجر به تشکیل فیستول شود.
• تروما: آسیب به ناحیه مقعد، مانند زایمان، جراحی یا آسیب، می تواند منجر به تشکیل فیستول شود.
• سرطان: در موارد نادر، سرطان مقعد یا سرطان های دیگر در ناحیه لگن می تواند باعث تشکیل فیستول شود.
• پرتودرمانی: پرتودرمانی سرطان در ناحیه لگن می تواند باعث التهاب و زخم شود که می تواند منجر به تشکیل فیستول شود.

تشخیص فیستول مقعدی

پزشک شما معمولاً می تواند فیستول مقعدی را با بررسی ناحیه اطراف مقعد تشخیص دهد. او به دنبال سوراخی (مجرای فیستول) روی پوست خواهد بود. سپس سعی می‌کند تا عمق سوراخ و جهت حرکت آن را تعیین کند.

تشخیص فیستول مقعدی معمولاً شامل معاینه فیزیکی و سایر آزمایش‌ها برای تعیین محل و شدت فیستول است. ممکن است نیاز به معاینه انگشتی مقعد نیز باشد. برخی از تست های تشخیصی رایج شامل موارد زیر است:

• تست های تصویربرداری: آزمایش های تصویربرداری مانند ام آر آی، سی تی اسکن یا سونوگرافی ممکن است برای کمک به شناسایی محل و وسعت فیستول استفاده شود.

• فیستولوگرافی: این یک آزمایش پرتو ایکس ویژه است که شامل تزریق یک رنگ به داخل مجرای فیستول برای کمک به شناسایی محل و وسعت فیستول است.

• آزمایش خون: ممکن است آزمایش خون برای بررسی علائم عفونت یا التهاب تجویز شود.
• درمان بعضی از فیستول ها راحت است و درمان بعضی دیگر راحت نیست. گاهی اوقات آنها خود به خود بسته شده و دوباره باز می شوند.
• حتی ممکن است، کولونوسکوپی نیاز باشد. برای این آزمایش پزشک لوله ی دوربین داری را داخل مقعد فرو میبرد تا روده را معاینه کند این کار نیازمند بیهوشی است.

سوالات متداول درباره فیستول مقعدی