بی اختیاری مدفوع یعنی اینکه فرد نمیتواند مدفوع خود را نگه دارد، کنترل مدفوع توسط عضله های مقعد(جایی که مدفوع خارج می شود) صورت میگیرد و اگر این عضلات آسیب دیده باشند منجر به نشت مدفوع از مقعد می شود. مدفوع به صورت آبکی است و گاهی نشت گاز نیز صورت میگیرد. بی اختیاری مدفوع در بزرگسالان و کودکان رخ میدهد و بسیار خجالت آور است و معمولا به دلایل زیر اتفاق می افتد:
آسیب ماهیچه یا اعصاب معمولا به دلیل بالا رفتن سن یا زایمان رخ میدهد. علت بی اختیاری مدفوع در بزرگسالان هرچه که باشد، خجالت آور است اما از صحبت با پزشک خود خجالت نکشید. درمان ها به بهبود بیماری و زندگی کمک میکنند.
علائم
زمانی که فرد در این شرایط به موقع به سرویس بهداشتی نمیرسد، این عامل بی اختیاری را ترغیب میکند.
بی اختیاری میتواند به دلیل عوامل زیر اتفاق بیفتد:
دلایل بی اختیاری مدفوع در بزرگسالان
در بیشتر افراد دلیل آن بیش از یک مورد است و شامل:
- آسیب ماهیچه ی مقعد. آسیب به حلقه ی اطراف ماهیچه مقعد، نگه داشتن مدفوع را سخت میکند. این آسیب به دلیل زایمان رخ میدهد به خصوص اگر از اپیزوتومی یا فورسپس در هنگام زایمان استفاده شود.
- آسیب اعصاب مقعد. آسیب به اعصاب مقعد و اسفنکتر مقعد در نهایت به عدم کنترل ختم میشود. این آسیب به دلیل زایمان، زور زدن بیش از حد در هنگام دفع مدفوع، آسیب نخاعی یا سکته مغزی رخ میدهد. برخی بیماری ها مانند، دیابت و مولتیپل اسکلروزیس نیز بر روی اعصاب تاثیر میگذارند و منجر به آسیب دیدگی میشوند که در نهایت به عدم کنترل ختم میشود.
- یبوست. یبوست مزمن منجر به ایجاد مدفوع سخت و خشک می شود و دفع دشوار می شود. عضله های مقعد و روده در اثر زور زدن و فشار بیش از حد کش می آیند و ضعیف می شوند و مدفوع آبکی بر اثر این کش آمدن از روده عبور میکند و منجر به نشت می شود. یبوست مزمن حتی ممکن است باعث آسیب اعصاب شود.
- اسهال. مدفوع جامد نسبت به آبکی راحت تر قابل کنترل است. بنابراین مدفوع آبکی منجر به بی اختیاری شدیدتر می شود.
- بواسیر. زمانی که رگ های اطراف مقعد متورم می شوند منجر به این بیماری می شود و بواسیر اجازه نمیدهد که مقعد به طور کامل بسته شود و در نهایت باعث نشت مدفوع میشود. بیمار می تواند از طریق درمان بواسیر این عارضه را زودتر رفع کند.
- از دست دادن ظرفیت ذخیره سازی در روده ی بزرگ. در حالت عادی روده برای جای دادن مدفوع درون خود کش می آید. اگر روده زخم شده یا رکتال بر اثر جراحی سفت شده، بیماری التهابی روده رخ داده و روده نمیتواند کش بیاید و باعث نشت میشود.
- جراحی. جراحی های که برای بیماری مقعدی و روده انجام میشود مانند جراحی بواسیر منجر به آسیب اعصاب و ماهیچه ها میشود و عدم کنترل را بوجود می آورد.
- پرولاپس رکتال. عدم کنترل نتیجه ی این مشکل است زیرا مایعات روده به مقعد نشت میکنند.
- رکتوسل. در خانم ها اگر مایعات واژن به داخل مقعد وارد شود، بی اختیاری رخ میدهد.
عوارض بی اختیاری مدفوع در بزرگسالان
بسیاری از عوامل خطر ابتلا را افزایش میدهند که شامل:
- سن.در همه ی سنین رخ می دهد اما بیشتر در سن بالای ۶۵ سال رایج است.
- مونث بودن. گاهی اوقات بر اثر زایمان رخ میدهد. تحقیقات اخیر نشان داده خانم هایی که درمان جایگزینی هورمون یائسگی را انجام میدهند بیشتر در معرض خطرند
- آسیب به اعصاب. افرادی که دیابت یا مولتیپل اسکلروزیس دارند بیشتر در معرض خطرند.
- دمانس. در افرادی که آلزایمر یا دمانس(جنون) دارند این عارضه رخ میدهد.
- ناتوانی جسمی. ناتوانی جسمی منجر می شود، افراد به موقع به سرویس بهداشتی نرسند. آسیبی که به جسم وارد می شود ممکن است به اعصاب مقعد نیز وارد شود.
- پریشانی عاطفی. از دست دادن کنترل بر عملکردهای بدن منجر به خجالت زدگی، شرم، ترس و افسردگی می شود. برای افرادمبتلا, شرکت نکردن در فعالیت های گروهی یک مشکل عادی است.
- حساسیت پوستی. پوست اطراف مقعد میتواند حساس شود. این عامل بر اثر برخورد زیاد مدفوع به پوست رخ میدهد که در نهایت به خارش، درد و زخم منجر می شود و نیازمند درمان است.
چه زمان به پزشک مراجعه کنیم
اگر عدم کنترل مداوم، شدید و در اثر پریشانی عاطفی به خصوص در کودکان بود حتما باید به پزشک مراجعه کرد. گاهی اوقات افراد در مورد گفتگو راجب این موضوع بی میل هستند. اما درمان در دسترس است و اگر زودتر برای درمان اقدام شود، زودتر میتوان از شر علائم خلاص شد.
پیشگیری
بستگی به نوع علت میتوان آن جلوگیری کرد. کارهای زیر موثر است:
- کاهش یبوست. ورزش کردن، مصرف فیبر و نوشیدن مایعات را افزایش دهید.
- کنترل اسهال. درمان اسهال به درمان عدم کنترل کمک میکند.
- جلوگیری از زور زدن بیش از حد. زور زدن بیش از اندازه در هنگام دفع به ماهیچه های مقعد یا اعصاب آسیب میزند.