علت نفخ شکم چیست؟ عوارض، تشخیص و درمان نفخ شکم در بارداری

نفخ شکم که همان باد شکم است یک اصطلاح پزشکی است و به معنای آزاد شدن گاز از دستگاه گوارش به خارج از مقعد است. این اتفاق زمانی رخ میدهد که گاز درون دستگاه گوارش جمع شده باشد. درمان نفخ شکم بدون نیاز به مراجعه به پزشک قابل درمان است.

شایع ترین دلایل جمع شدن گاز در دستگاه گوارش:

• بلع هوا که هنگام خوردن مواد غذایی، سیگار کشیدن و نوشیدن مایعات اکسیژن یا نیتروژن وارد دستگاه گوارش شود
• تولید گازهایی مانند، هیدروژن ، متان و دی اکسید کربن در هنگام هضم غذا
  
• مشکل در هضم برخی از مواد غذایی مانند گندم یا فرآورده های لبنی

برای درمان نفخ شکم راه های زیادی وجود دارد که در ادامه به آن می پردازیم.

علت نفخ شکم

دستگاه گوارش همه ی افراد دارای گاز بوده و نفخ شکم یکی از عارضه های رایج است. همچنین بیشتر مردم روزی ۱۰ بار دفع گاز دارند. اگر فردی بیش از حد معمول دفع گاز داشته باشد دچار نفخ شکم شده است که دلایل زیادی دارد. این دلایل شامل موارد زیر می باشند: 

خوردن هوا

بلعیدن هوا در هنگام غذا خوردن و نوشیدن یک امر عادی است و معمولا خوردن هوا به مقدار کم همراه با هر وعده غذایی به صورت طبیعی اتفاق می افتد. اگر هنگام خوردن غذا هوا بیشتری وارد دستگاه گوارش فرد شود، میزان نفخ فرد بیشتر شده که منجر به بادگلو می شود. دلایلی که باعث بلعیدن هوا بیشتر و در نتیجه نفخ میشود، شامل:

• جویدن آدامس
• سیگار کشیدن
• جویدن سر اشیاء مانند خودکار
• نوشیدن نوشیدنی های گازدار
• خوردن سریع

رژیم غذایی

در بین اقلام خوراکی و مواد غذایی مصرف برخی از آنها منجر به نفخ بیش از حد میشود. زیرا این خوراکی ها میزان گاز را فزایش میدهند:

• نخود
• کلم
• کلم بروکلی
• کشمش
• عدس
• آلو
• سیب
• غذاهای حاوی فروکتوز و سوربیتول مانند آبمیوه

زمان هضم این غذاها طولانی بوده و باعث خروج بوی بد گاز شکم میشود. این مواد نمیتوانند در بدن به خوبی جذب شوند، به همین دلیل بدون اینکه کاملا هضم شوند از روده ی کوچک به روده ی بزرگ(کولون) منتقل می شوند.

روده ی بزرگ حاوی میزان زیادی باکتری می باشد که غذاها را تجزیه کرده و به دلیل گاز بوجود آمده ، این گازها باعث نفخ در شکم می شوند.

عوارض

اگر نفخ شکم بر اثر خوردن کربوهیدرات ها، شکر و یا خوردن هوا به وجود نیامده باشد، ممکن است به دلیل مصرف برخی داروها باشد. نفخ شکم می تواند به گاز یا سایر مشکلات گوارشی ختم شود. برخی از این مشکلات گوارشی شامل:

• یبوست
• گاستروانتریت
• عدم تحمل برخی مواد غذایی مانند لاکتوز
• سندروم روده ی تحریک پذیر
• بیماری کرون
• اختلالات اشتها
• بیماری کولیت
• سندرم دامپینگ
• پانکراتیت خود ایمنی
• زخم معده

درمان نفخ شکم

راه های زیادی برای درمان نفخ یا گاز شکم وجود دارد که بستگی به علت به وجود آمدن این عارضه دارد. برای درمان در خانه راهکارهای زیر موثر هستند:

تغییر در روشهای غذایی

اگر رژیم غذایی شما شامل میزان زیادی کربوهیدرات است، سعی کنید جایگزین دیگری برای آن بیابید. کربوهیدرات هایی که هضمشان راحت تر است شامل، سیب زمینی، برنج و موز، منابع خوبی هستند که می توانید از آنها در رژیم غذایی خود استفاده کنید. همچنین انجام نکات زیر بسیار کمک کننده می باشند:

• برنامه ی غذایی خود را یادداشت کنید: به شناسایی محرک هایی که بدن شما نسبت به آنها حساس می باشد، کمک میکند و اگر این محرک ها شناسایی شوند، می توان خوردن یا مصرف آنها را کمتر کرد.
• به اندازه غذا بخورید: سعی کنید به جای خوردن ۳ وعده غذایی پر حجم، روزانه ۵ یا شش وعده غذایی سبک تر و کم حجم تر بخورید تا هضم راحت تری داشته باشد.
• غذا را درست بجوید: از انجام دادن کارهایی که باعث افزایش خوردن هوا می شود بپرهیزید. این کارها شامل، درست جویدن غذا، جلوگیری از جویدن آدامس یا سیگار کشیدن است.
• ورزش های روزانه را عقب نیندازید: ورزش کردن روزانه باعث هضم بهتر و جلوگیری از نفخ میشود.

درمان دارویی با آنتی بیوتیک ها مانند قرص مترونیدازول

یکی از روشهایی که مردم برای درمان نفخ شکم در خانه از آن استفاده می کنند، استفاده از داروهای بدون نسخه مانند آنتی بیوتیک ها می باشد. همچنین می توانید از داروخانه مکمل هایی تهیه کنید که به هضم محصولات لبنی کمک می کنند. یکی از داروهایی که اکثر سوال دارند این است که آیا می توان از قرص مترونیدازول برای نفخ شکم استفاده کرد یا نه؟ لازم به ذکر است که مصرف این دارو بدون تجویز و زیر نظر پزشک ممکن است عوارض جانبی از عفونت روده به همراه داشته باشد. پس پیش از شروع استفاده از آن بدون مشورت متخصص این کار را نکنید. یا اگر بدون آگاهی مصرف را شروع کرده اید، بدون هماهنگی با پزشک مصرف آن را قطع نکنید.

چه زمان به پزشک مراجعه کرد

اگر نفخ غیر عادی یا علائم زیر را دارید، باید به پزشک مراجعه کنید:

• خون در مدفوع
• یبوست
• باد کردن شکم
• اسهال
• دل درد
• نفخی دائم و شدید
• استفراغ
• کاهش وزن غیر ارادی
• سوزش معده

تشخیص

• پزشک راجب علائم، آغاز مشکل و محرک هایی که نفخ را حادتر می کند، با بیمار صحبت میکند. همچنین در ارتباط با سابقه پزشکی او سوالاتی می پرسد.
• معاینه ی بدنی یا فیزیکی
• آزمایش خون. انجام این آزمایش نشان میدهد که بدن در حال مبارزه با عفونت، برای شناسایی مواد غذایی که بدن نمیتواند تحمل کند، نیست و همچنین مشخص میکند که آیا نفخ به دلیل دارو بوجود آمده است یا خیر.

پزشک از بیمار می خواهد تا رژیم غذایی خود را تغییر دهد و بسته به علت، وی از بیمار درخواست می کند تا به مشاور تغذیه مراجعه کند.

اگر پزشک بتواند علت نفخ شکم را تشخیص دهد، دارو تجویز می کند و همچنین برای پیدا کردن علت دقیق، ممکن است آزمایش های بیشتری انجام دهد.

پیشگیری

یکی از بهترین روش های پیشگیری استفاده از رژیم غذایی می باشد که کمتر باعث نفخ شوند. که عبارتند از:

• گوشت، مرغ و ماهی
• تخم مرغ
• سبزیجاتی مانند، کاهو، گوجه، کدو سبز و بامیه
• میوه هایی مانند، طالبی، انگور، توت ها، گیلاس، آووکادو و زیتون
• کربوهیدرات هایی مانند نان های بدون گلوتن، نان برنجی و برنج

همه ی انسان ها، بدنشان نسبت به غذاهای مختلف واکنش های مختلفی را نشان می دهد، گاهی اوقات تغییر رژیم غذایی برای جلوگیری از نفخ لازم است.