سوزش مقعد ممکن است ناشی از عوامل زیادی مثل تغذیه و رژیم غذایی و یا عارضه هایی مانند بواسیر یا هموروئید، شقاق مقعد، بیماری مقاربتی و بی اختیاری مدفوع باشد.
سوزش مقعد عارضه شایع همراه با درد آزاردهنده ای است که شدت آن ممکن است با توجه به علت سوزش، از تحریک خفیف تا ناراحتی شدید باشد و می تواند در کار یا فعالیت های روزانه اختلال ایجاد کند.
سوزش مقعدی در ۵٪ از جمعیت (بیشتر در سنین ۴۰ تا ۶۰) رخ می دهد و مردان را بیشتر از زنان مبتلا می کند.
درمان سوزش مقعد با توجه به علت آن شامل دارو و اصلاح شیوه زندگی می باشد:
در این مطلب از سایت پرتو کلینیک به بررسی دلایل سوزش مقعد هنگام مدفوع یا بعد از اسهال و درمان آن می پردازیم.
علائم سوزش مقعد
- ناراحتی خفیف تا سوزش و خارش شدید
- درد مقعد هنگام اجابت مزاج
- سوزش مقعدی و خونریزی مقعد
- اسهال یا یبوست
- تراوش ترشحات مقعدی
علت سوزش مقعد
سوزش مقعد ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود اما بیشترین علل شایع این عارضه شامل:
- بیماری هایی مثل بواسیر، شقاق
- حساسیت های غذایی
- بهداشت ضعیف مقعد
- بی اختیاری مدفوع
- بیماری های مقاربتی
- داروهای شیمیایی
- مشکلات پوستی مثل اگزما
- سندروم روده تحریک پذیر
- یبوست
- رابطه مقعدی
در ادامه مطلب هریک از این موارد را بررسی خواهیم کرد:
علت سوزش در رابطه مقعدی چیست؟
علت سوزش در رابطه مقعدی این است که به طور کلی ساختار مقعد برای رابطه جنسی طراحی نشده و بر خلاف واژن حالت ارتجاعی و انعطافی ندارد. در نتیجه با رابطه جنسی مقعدی یک فشار مضاعف به این ناحیه وارد شده و همین موجب سوزش مقعد می شود.
علاوه بر این با برقراری رابطه از پشت امکان انتقال بیماری های مقعدی و مقاربتی هم بیشتر می شود و همین بیماری ها خود موجب سوزش مقعد می شود.
بهتر است تا جای ممکن از رابطه مقعدی پرهیز کنید و اگر انجام می دهید هم بدون آمادگی نباشد. قبل از رابطه از روان کننده های بر پایه آب استفاده کنید. قبل از دخول حتما مطمئن شوید که اسفنکتر مقعد با روغن و انگشت کمی شل شده است.
بیشتر بخوانید: آیا رابطه مقعدی باعث حاملگی می شود؟
بواسیر یا هموروئید
بواسیر رگهای ملتهب در قسمت پایین رکتوم یا اطراف مقعد هستند که به دلیل افزایش فشار در حین حرکات روده، یبوست مزمن، زور زدن برای دفع مدفوع، چاقی و نشستن طولانی مدت ایجاد می شود.
- بواسیر داخلی معمولاً بدون درد بوده اما منجر به خونریزی مقعدی می شود.
- بواسیر خارجی که باعث درد خفیف یا احساس سوزش مقعد می شود.
درمان بواسیر ممکن است شامل پمادها و داروهای بدون نسخه (بخوانید: قویترین داروی هموروئید)، نشستن در وان آب گرم، یا تغییرات و روش های خانگی برای رفع یبوست و جلوگیری از مدفوع سفت و خشک باشد.
شقاق مقعد
شقاق یا فیشر مقعدی یک پارگی یا ترک کوچک در پوشش مجرای مقعد است که اغلب باعث درد شدید و خونریزی هنگام دفع یا پس از مدفوع می شود.
ناراحتی شدید، سوزش باسن و درد از عوارض این بیماری می باشد.
درد مقعد و گاهی اوقات پارگی قابل مشاهده در اطراف مقعد نیز از علائم رایج شقاق است.
علت سوزش مقعدی و خونریزی در بیشتر مواقع شقاق می باشد. شقاق مقعدی می تواند باعث خونریزی و احساس پارگی، درد و سوزش در حین یا بعد از اجابت مزاج شود.
⛔بزرگترین عامل خطر برای ایجاد شقاق مقعدی یبوست است.مدفوع سفت و خشک که از رکتوم و مقعد عبور می کند می تواند پوست را بیش از حد کشیده و باعث پارگی شود.
بیشتر بخوانید: معجزه درمان خانگی شقاق چیست؟
حساسیت های غذایی
غذاهای ادویه دار و غذاهای تند به دلیل داشتن کپسایسین در فلفل باعث احساس سوزش در راست روده و سوزش مقعد هنگام مدفوع یا بعد از اجابت مزاج می شود.
- قهوه
- الکل
- چای
- مرکبات
- شکلات
- گوجه فرنگی
- قرص ویتامین C
نیز از نوشیدنی ها و خوراکی هایی هستند که موجب آلرژی غذایی می شوند.
بهداشت ضعیف مقعد
عدم رعایت بهداشت مقعدی میتواند منجر به سوزش مقعد شود:
- وجود مواد باقیمانده مدفوع
- استفاده بیش از حد از صابون های تند
- پاک کردن بیش از حد مقعد با دستمال توالت خشن مقعد را تحریک کرده و باعث سوزش میشود.
?? علت سوزش مقعدی بعد از اسهال و همچنین “سوزش مقعد هنگام مدفوع” می تواند باقی مانده های مدفوع و تحریک پوست باشد.
بی اختیاری مدفوع
بی اختیاری مدفوع، ناتوانی در کنترل دفع مدفوع است که منجر به نشت غیر عمدی مدفوع می شود.
سوزش و خارش مقعد و درد خفیف در مقعد از عوارض بی اختیاری می باشد.
بیشتر بخوانید: درمان بی اختیاری مدفوع
عفونت های مقعدی و مقاربتی
- عفونت‌های مختلف از جمله عفونت‌های مقاربتی، عفونت‌های قارچی یا عفونت‌های باکتریایی ممکن است باعث ایجاد علائمی مثل درد خفیف، خارش مقعد یا سوزش شود.
- رابطه جنسی مقعدی محافظت نشده یا داشتن رابطه مقعدی با چندین شریک جنسی می تواند خطر ابتلا به عفونت را افزایش دهد.
- وجود فیستول مقعدی، سندرم روده تحریک پذیر یا افتادگی رکتوم نیز می تواند از علل عفونت مقعد باشد.
بیماری های مقاربتی که موجب سوزش مقعدی می شوند:
- کلامیدیا
- سوزاک
- تبخال مقعد
- (HPV) یا زگیل مقعدی
- سیفلیس
- عفونت مقعدی در مبتلایان به (HIV)
مواد شیمیایی و داروها
ناحیه پوست مقعد حساس است و به راحتی آسیب می بیند. استفاده از مواد شیمیایی در ناحیه مقعد می تواند موجب تحریک و واکنش های پوستی شود. این محرک ها عبارتند از:
- صابون و لوسیون معطر
- دستمال توالت رنگی و معطر
- اسپری ها و دئودورانت های بهداشتی
- پودر تالک دارویی
- دستمال مرطوب مقعدی که حاوی الکل یا مواد قابض است
بیماری های پوستی
پسوریازیس و اگزما دو بیماری پوستی هستند که می توانند باعث سوزش در اطراف مقعد شوند.
سوزش مقعد چگونه تشخیص داده می شود؟
- ممکن است برای بررسی هموروئید یا شقاق مقعد، معاینه مقعدی لازم باشد.
- اگر مشکوک به عفونت مقاربتی یا قارچی باشید، ممکن است نمونه برداری و بیوپسی انجام شود.
در برخی موارد نیز برای تشخیص اندوسکوپی و کولونوسکوپی انجام می شود.
درمان سوزش مقعد
درمان سوزش مقعد با توجه به علت آن انجام میشود. اگر علت سوزش مقعد تشخیص داده نشود، درمان بر روی کاهش علائم متمرکز میشود.
برخی از روشهای رایج درمان سوزش مقعد در خانه:
- مقعد را با آب گرم بشویید و خشک کنید.از مالش خودداری کنید.
- برای محافظت از پوست مقعد در برابر تحریک مدفوع، از وازلین یا اکسید روی استفاده کنید.
- کرم هیدروکورتیزون می تواند سوزش و خارش را کاهش دهد اما نباید برای طولانی مدت استفاده شود.
- مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن
- قرار دادن کمپرس یخ روی ناحیه
- لباس زیر نخی گشاد بپوشید
- درمان اسهال و درمان یبوست برای کاهش سوزش مقعدی
- افزایش فیبر در رژیم غذایی
- مصرف مکمل های پروبیوتیک
- ملین های ضد یبوست یا داروهای ضد اسهال
- اگر غذای تند خوردید از محصولات لبنی مثل ماست و خامه برای کاهش تحریک استفاده کنید.
درمان سوزش مقعدی بعد از دفع
گاهی اوقات اسهال و مدفوع می تواند باعث التهاب و سوزش در اطراف مقعد شود. افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر (IBS) و بیماری التهابی روده (IBD) ممکن است بیشتر و برای مدت طولانی تری دچار اسهال شوند. برای درمان خانگی سوزش مقعدی بعد از دفع:
- اطراف مقعد خود را تمیز نگه دارید، اما از خیساندن با آب داغ خودداری کنید
- استفاده از کرم یا پماد روی مقعد (کرم هیدروکورتیزون، وازلین یا کرم ویتامین A، نیتروگلیسیرین موضعی)
- نوشیدن مایعات زیاد و پرهیز از غذاهای محرک
- پرهیز از نشستن طولانی مدت
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر روش های خانگی و خود درمانی سوزش مقعد تان را رفع نکرد یا در اطراف مقعد توده یا بثورات پوستی مشاهده کردید و علائمی مثل تب، خونریزی یا ترشح داشتید باید به پزشک متخصص جراح عمومی یا متخصص گوارش مراجعه نمایید.
سوالات متداول درباره سوزش مقعد
بله، استفاده از وازلین برای کاهش سوزش خوب است. وازلین به عنوان یک مانع بین پوست و مدفوع عمل می کند تا از تحریک بیشتر جلوگیری کند. همچنین پوست خشک را مرطوب کرده و به بهبودی کمک می کند.
کرمک ها، عفونت قارچی (مانند بثورات پوشک)، شقاق، بی اختیاری در کودکان، لباس زیر تنگ و خاراندن مقعد توسط کودک
فشار اضافی، شقاق، یبوست بارداری و هموروئید در بارداری باعث سوزش مقعدی می شود.
سوزش مقعدی بعد از یبوست زمانی اتفاق می‌افتد که مقعد به دلیل مدفوع سفت و یبوست بیش از ظرفیت خود کشیده میشود.
لطفا برای سوزش مقعدی هنگام دفع مدفوع یه راه خانگی بگید تازگی ها اینطوری شدم و اصلا نمیتونم برم دکتر خونریزی ندارم فقط سوزش شدید هست
سلام دوست عزیز
بعد از دفع مدفوع مقعد را خشک و تمیز کنید و از پمادهای نرم کننده بدون عطر و روغن های طبیعی مثل روغن نارگیل در مقعد استفاده کنید. ممکن است علت سوزش عفونت های قارچی باشد که باید به پزشک مراجعه کنید.
سلام برای تشخیص علت سوزش باسن هم معاینه مقعدی لازمه؟ من خیلی وقته که باسنم میسوزه ولی خجالت میکشم برم دکتر
سلام دوست عزیز
بله ممکن است برای تشخیص علت پزشک مقعد را معاینه کند. معاینه مقعدی فقط مربوط به همان ناحیه است و لازم نیست خجالت بکشید.
سلام من سوزش داشتم داروخانه بهم هیدروکورتیزون داد ایا این داروی سوزش مقعد هست و استفاده کنم؟ لطفا راهنمایی کنید
سلام دوست عزیز
بله پمادهایی مثل هیدروکورتیزون، لیدوکائین و نیتروگلیسیرین از داروهای سوزش مقعد هستند که قبل از استفاده بهتر است با پزشک مشورت کنید.
سلام لطفا یه راهی برای درمان سوزش و درد بعد از مدفوع بهم بگید خیلی اذیت میشم تا چند ساعت بعد از دستشویی همچنان سوزش دارم
سلام دوست عزیز
از مصرف کافئین و الکل غذاهای تند و هر نوع ماده غذایی آلرژی زا خودداری کنید. در یک لگن آب گرم با نمک اپسوم بنشینید.