یبوست در کودکان بسیار رایج است ولی در بیشتر مواقع موقتی است و به زودی رفع می شود. یبوست کودکان به دلیل حرکات نا منظم روده، مدفوع سفت و خشک بوجود می آید. زمانی که کودک دستشویی رفتن را زود می آموزد یا تغییر در زندگی مانند رفتن به مدرسه را آغاز میکند این مشکل بوجود می آید.
تشویق کودک به تغییر در رژیم غذایی مانند خوردن مقدار زیادی فیبر، میوه، سبزیجات و نوشیدن آب زیاد یبوست را از میان میبرد. گاهی اوقات پزشک برای درمان، ملین ها را پیشنهاد میدهد. یبوست بیشتر کودکانی را تحت تاثیر قرار میدهد که مایعات و فیبر کمی مصرف می کنند، اختلالات عصبی دارند یا داروهای خاصی مثل داروهای ضد افسردگی مصرف می کنند.
علائم یبوست در کودکان
نشانه ها و علائم یبوست در کودکان شامل:
- کمتر از ۳ بار دفع مدفوع در طول هفته
- حرکات روده ی سخت و خشک و دفع مدفوع دشوار
- درد در هنگام حرکات روده
- دل درد
- مدفوع خمیری شکل در لباس زیر کودک نشان دهنده ی آن است که مدفوع به داخل مقعد برگشته
- خون در مدفوع کودکان
درد در هنگام دفع مدفوع، کودک را از رفتن به سرویس بهداشتی باز میدارد. ممکن است کودک خود را در حال جمع کردن پاهای خود، چنگ زدن به پاهای خود، پیچاندن بدن و یا صورت خود در هنگام تلاش برای نگه داشتن مدفوع دیده باشید.
علت یبوست طولانی مدت در کودکان
یبوست زمانی اتفاق می افتد که مدفوع به آرامی در طول روده حرکت میکند و سفت و خشک می شود.
بسیاری از دلایل منجر به یبوست در کودکان میشود که شامل:
- نگه داشتن مدفوع: کودک به دلیل درد در هنگام دفع مدفوع یا دست نکشیدن از بازی از رفتن به سرویس بهداشتی امتناع میکند. برخی از کودکان در سایر مکان ها از رفتن به دستشویی امتناع می کنند زیرا در سایر مکان ها احساس راحتی نمیکنند. حرکات روده ی دردناک به دلیل مدفوع بزرگ و سخت بوجود می آیند که عوارض نگه داشتن مدفوع در کودکان می باشد.
- آموزش دستشویی رفتن زود هنگام: اگر آموزش زود آغاز شود کودک مدفوع خود را نگه میدارد. اگر کودک این عادت را فرا بگیرد ترک آن بسیار دشوار است.
- تغییر در رژیم غذایی: عدم دریافت فیبر کافی که در میوه ها و سبزیجات وجود دارد یا نخوردن آب کافی منجر به یبوست میشود. یکی از دلایل یبوست این است که رژیم غذایی کودک به طور ناگهانی از مایع به جامد تغییر میکند.
- تغییرات روزمره: هر تغییری در زندگی کودک مانند سفر کردن، هوای گرم یا استرس بر روی حرکات روده تاثیر میگذارد. احتمال اینکه کودک یبوست را زمانی که به مدرسه میرود تجربه کند طبیعی است.
- داروها: داروهای ضد افسردگی خاص و ویروس ها و سایر داروها میتوانند منجر به یبوست شوند.
- حساسیت به شیر گاو: حساسیت به شیر گاو یا به سایر لبنیات منجر به یبوست میشود.
- سابقه ی خانوادگی: کودکانی که اعضای خانواده ی آنها به این مشکل دچار بوده اند احتمال مبتلا شدن آنها وجود دارد و این بستگی به ژنتیک و محیط زندگی دارد.
- شرایط پزشکی: یبوست در کودکان به ندرت نشان دهنده ناهنجاری آناتومیک، مشکل متابولیک یا دستگاه گوارش یا بیماری های دیگر است.
درمان خانگی یبوست در کودکان
بهترین درمان خانگی یبوست در کودکان داشتن یک رژیم غذایی سالم شامل:
- حداقل دو وعده میوه در روز – میوه‌هایی که پوست آنها فیبر زیادی دارند مثل آلو، کشمش، زردآلو و هلو، سیب، گلابی به دلیل داشتن قند سوربیتول آب را داخل روده می کشند و باعث نرم شدن مدفوع کودک می شود.
- حداقل سه وعده سبزیجات در روز
افزایش مایعات
- برای کودکان بالای ۴ ماه و ۴ ماه به بالا: آبمیوه مانند آلو، گلابی یا سیب به آنها بدهید. از دادن موز و سس سیب به آنها بپرهیزید زیرا یبوست را افزایش میدهد.
- برای کودکان یکسال یا یکسال به بالا: به میزان زیادی آبمیوه و آب به آنها بدهید.
- درمان یبوست کودکان با خاکشیر : برای درمان یبوست کودک با خاکشیر یک قاشق چای خوری خاکشیر را بکوبید و آن را با آب ولرم در شیشه مخلوط کنید و به کودک خود بدهید.
شیاف گلیسیرین برای کودکان
برای کودکان زیر دو سال مصرف شیاف گلیسیرین ممنوع است. به طور کلی اگر از شیاف گلیسیرین برای یبوست کودکان استفاده می شود باید با تجویز پزشک و مناسب با سن کودک باشد.
افزایش میزان فیبر
- برای کودکان ۴ ماه و ۴ ماه به بالا: از غذای کودک مانند نخود، نخود فرنگی، آلو، هلو و زردآلو استفاده کنید.
- برای کودکان یکسال و یکسال به بالا: به آنها میوه ها، سبزیجات مانند نخود، نخود فرنگی، کلم بروکلی و غلات مانند، برنج قهوه ای، جو و کراکر بدهید. روزی ۴ تا ۵ عدد آلو نیز منبع خوبی از فیبر است. از دادن موز به آنها خودداری کنید. از دادن شیرینی و شکلات به آنها بپرهیزید و میزان پنیر و شیر را محدود کنید.
عادات خوب را در آنها تقویت کنید
- کودک خود را بعد از هربار خوردن غذا به سرویس بهداشتی ببرید.
- کودک باید ۱۰ دقیقه در سرویس بهداشتی بنشیند.
- اگر کودک روی دستشویی فرنگی می نشیند پاها باید روی زمین باشد. برای اینکار میتواند از یک صندلی استفاده کنید.
- بعد از هربار دفع مدفوع به او جایزه دهید.
- اگر آموزش دستشویی به کودک باعث یبوست شده است، مجدد از پوشک استفاده کنید.
- ماساژ شکم را امتحان کنید. برای نوزادان و کودکان کوچک، ماساژ شکم موثر است.
به متخصص اطفال مراجعه کنید
- اگر علائمی مانند خون در مدفوع و دل درد ادامه دار بود به پزشک مراجعه کنید.
- هرگز بدون مشورت با پزشک به کودک یا نوزاد خود ملین ندهید.
درمان فوری یبوست کودکان با صابون
این روش همان تنقیه با صابون است که در صورت نتیجه بخش نبودن سایر روش های درمانی استفاده می شود. در این روش مایع صابون وارد مقعد و سپس روده می کنند تا محتویات باقی مانده خارج شود. این روش تقریباً گزینه آخر برای کودک هست و حتما باید با پیشنهاد و تجویز پزشک انجام شود.
چه زمانی یبوست در کودکان خطرناک است ؟
چه زمانی یبوست در کودکان خطرناک است؟ یبوست در کودکان اگر بیشتر از ۲ هفته طول بکشد و با علائم زیر همراه شود خطرناک بوده و به لحاظ اینکه علامت یک بیماری زمینه ای است یا به یبوست مزمن تبدیل شده باید به پزشک مراجعه شود:
- کاهش اشتها و نخوردن غذا
- حالت تهوع و استفراغ
- تب و بالا رفتن دمای بدن کودک
- خون در مدفوع
- درد شدید هنگام دفع مدفوع
- افتادگی راست روده یا بیرون زدگی روده از مقعد
عوارض نگه داشتن مدفوع در کودکان
یبوست در کودکان بسیار آزاردهنده است اما مانند اسهال کودکان معمولا جدی نیست. اگر یبوست مزمن شود، عوارض شامل موارد زیر است:
- ایجاد پارگی در اطراف مقعد که شقاق مقعدی نامیده میشود.
- پرولاپس رکتال، زمانی که رکتوم از مقعد خارج میشود
- نگه داشتن مدفوع
- نادیده گرفتن حرکات روده به دلیل دردی که دارد و باعث میشود مدفوع در کولون قسمت انتهایی روده جمع شود و شروع به نشت کند.
پیشگیری از یبوست در کودکان
برای جلوگیری از یبوست در کودکان موارد زیر را باید انجام داد:
- مصرف میزان کافی فیبر : یک رژیم غذایی پر فیبر باعث میشود که مدفوع نرم تر شود. کودک خود را وادار کنید که میوه، سبزیجات، نخود، غلات و نان مصرف کند. اگر کودک به مصرف این مواد غذایی عادت ندارد، روزانه میزان فیبر او را کم کم افزایش دهید تا از نفخ شکم جلوگیری شود. میزان پیشنهاد شده ی فیبر برای هر کودک روزانه ۱۴ گرم است. برای کودکان با سن پایین میزان فیبر پیشنهادی ۲۰ گرم است. برای دختران و خانم های جوان ۲۹ گرم روزانه و پسران و آقایان جوان باید روزانه ۳۸ گرم مصرف کنند.
- مصرف مایعات زیاد: آب بهترین گزینه است. آب باعث می شود مواد درون روده راحت تر حرکت کنند و از ایجاد مدفوع سفت و خشک جلوگیری کنند.
- افزایش فعالیت بدنی: فعالیت بدنی به حرکات روده ی منظم میکند زیرا باعث افزایش خونرسانی به همه ی رگ های بدن به خصوص رگ های مقعد می شود.
- رفتن منظم به سرویس بهداشتی: بعد از هربار غذا خوردن ابن عادت را در کودک بوجود آورید که به سرویس بهداشتی برود. در صورت لزوم شرایطی را بوجود آورید که کودک راحت در سرویس بهداشتی بنشیند.
- کودک را با عادات طبیعی بدن آشنا کنید : برخی کودکان در هنگام بازی مدفوع خود را نگه میدارند و این عمل در طولانی مدت باعث بروز یبوست میشود.
- تشویق کردن کودک : به کودک خود بعد از هربار رفتن به سرویس بهداشتی جایزه دهید. به عنوان مثال، برچسب، کتاب یا بازی بهترین گزینه ی موجود است. اگر کودکی لباس زیر خود را کثیف کرد او را تنبیه نکنید.
- داروها: اگر کودک دارویی را مصرف میکند که منجر به یبوست میشود با پزشک راجب این مشکل صحبت کنید.
چه زمان به پزشک مراجعه کنم
یبوست در کودکان معمولا جدی نیست. در هر صورت یبوست منجر به بروز عوارض میشود. اگر یبوست کودک بیش از ۲ هفته طول کشید و علائم زیر را داشت به پزشک مرجعه کنید
- تب
- غذا نخوردن
- خون در مدفوع
- تورم شکم
- کاهش وزن
- درد در هنگام حرکات روده
- برآمدگی کوچکی در اطراف مقعد
سلام وقت بخیر فرزند من ۳سال و نیمشه و الان ۲هفته میشه که یبوست داره و دستشویی نکرده دکتر هم بردم دارو داد ولی خوب نشده میشه بگین برای درمان یبوست کودکان بالای ۳ سال چی خوبه؟
سلام دوست عزیز
می توانید کمی آب به میوه های له شده مثل آلو، گلابی، سیب اضافه کنید و به کودک بدهید. ماساژ دورانی شکم کودک، تشویق او به دستشویی رفتن و خودداری از نگه داشتن مدفوع، ملین های طبیعی مثل روغن زیتون و یا شیاف گلیسیرین هم می تواند موثر باشد.
برگ بو دم کن بهش بده چند ساعت بعدش شل میشه روده هاش
سلام پودر پیدرولاکس عالیه
سلام پسر من یبوست نیست ولی خیلی سخت دفع میکنه و زور میزنه و واقعا درد میکشه روزی یه بار مدفوعش هم تیکه تیکه شکل پشکل میمونه میخاستم بدونم علت مدفوع پشکلی در کودکان چیه و چیکار کنم؟ ۴ سالشه پسرم
سلام دوست عزیز
به دلیل کمبود آب و یبوست خفیف مدفوع سفت و سخت می شود و به این صورت دفع می شود سعی کنید از غذاهای نرم کننده مدفوع استفاده کنید و مصرف آب و مایعات را افزایش دهید.
سلام وقتتون بخیر.دختر من چهار ماهه هستش از ۱۸ اردبهشت تا امروز دفع مدفوعش خیلی بد شده.یک روز درمیان با فشار زیادی که بخودش میاره مدفوع میکنه و قبلش هم خیلی بیقراری میکنه چکاری میتونم براش انجام بدم که دفعش برگرده به روال قبلش؟
سلام دوست عزیز
یبوست کودک ممکن است به دلیل حساسیت به شیر گاوی باشد . در این ۱۰ روز که علائم بهتر نشده باید به پزشک متخصص اطفال مراجعه می کردید.