زخم معده زخم هایی است که در قسمت انتهایی معده، مری یا روده ی کوچک به دلیل التهاب باکتری پیلوری( باکتری مفید روده و معده) و فرسایش اسید معده ایجاد می شود. زخم معده نگران کننده نیست و با اقدام به موقع میتوان آن را درمان کرد.
سه نوع زخم معده وجود دارد:
- زخم معده: زخم هایی که در معده ظاهر میشوند.
- زخم مری: زخم هایی که در مری ظاهر میشوند.
- زخم اثنی عشر: زخم هایی که در قسمت انتهایی روده ی کوچک که به اثنی عشر معروف است ظاهر می شوند.
دلایل
عوامل مختلفی باعث زخم معده، مری و اثنی عشر میشود. این عوامل شامل:
- زمانی که باکتری پیلوری ملتهب و عفونی شود منجر به این بیماری می شود.
- استفاده ی مداوم از آسپرین، ایبوپروفن و سایر داروهای التهابی خطر ابتلا در زنان و افراد بالای ۶۰ سال را افزایش میدهد.
- سیگار کشیدن
- مصرف بیش از اندازه ی الکل
- پرتو درمانی
- سرطان روده
علائم
شایع ترین علائم آن سوزش معده است که از ناف تا قفسه ی سینه ادامه دارد و این سوزش خفیف یا شدید است. گاهی درد چنان شدید است که فرد شب از خواب بیدار میشود. برخی از زخم های معده در ابتدا هیچ علائمی ندارند. سایر علائم شامل:
درمان
نوع درمان بستگی به علت اصلی زخم معده دارد.
- اگر زخم بر اثر باکتری پیلوری بوجود آمده باشد، پزشک چندین دارو را تجویز میکند که باید بیش از دو هفته مصرف شود.
- داروها شامل آنتی بیوتیک است که عفونت باکتری پیلوری و اسید معده را کاهش میدهد.
عوارض جانبی این داروها شامل:
- اسهال
- دل درد
اگر این عوارض بهتر نشد باید با پزشک مشورت کرد.
- اگر پزشک تشخیص دهد که زخم معده بر اثر باکتری پیلوری نیست، داروهای بدون نسخه را تجویز میکند که بیش از ۸ هفته باید مصرف شود تا اسید معده را کاهش دهد و زخم معده بهبود یابد.
- برخی داروها مانند فاموتیدین که کاهش دهنده ی اسید معده و درد هستند را میتوان بدون نسخه از داروخانه تهیه کرد.
- داروهایی مانند سوکرالفیت نیز تجویز میشود که علائم زخم معده را کاهش میدهد.
بعد از درمان
با درمان درست، بیشتر زخم های معده درمان می شوند اما اگر موارد زیر را انجام دهید درمان صورت نمیگیرد:
- قطع کردن مصرف داروها
- مصرف مجدد هر نوع تنباکو
- مصرف الکل
- مصرف مسکن های غیر استروئیدی در طول درمان
بعد از گذراندن دوره ی درمان پزشک از بیمار میخواهد تا او را ویزیت کند.
برخی از زخم های معده زخم های نسوز نامیده می شوند که راه درمانی ندارند. اگر زخم معده درمان نشود شامل موارد زیر است:
- معده بیش از اندازه تولید میکند
- وجود باکتری های دیگری به جز پیلوری در معده
- بیماری های دیگری نظیر کرون و سرطان روده
پزشک ممکن است از سایر درمان ها و آزمایشات برای رد کردن سرطان روده و سایر بیماری های دستگاه گوارش انجام دهد.
عوارض زخم معده
ممکن است زخم معده با گذر زمان بدتر شود و منجر به سایر مشکلات سلامتی مانند موارد زیر شود:
- سوراخ شدن: سوراخی در آستر معده یا روده ی کوچک ایجاد می شود که باعث درد ناگهانی و شدید شکم می شود.
- خونریزی داخلی: خونریزی زخم معده میتواند باعث از دست رفتن خون زیاد و منجر به بستری شدن در بیمارستان شود. علائم خونریزی داخلی شامل:
- سبکی سر
- سرگیجه
- مدفوع تیره
- بافت زخم: این زخم در دستگاه گوارش ایجاد می شود و بیمار غذا را به سختی عبور میدهد که باعث استفراغ و کاهش وزن می شود.
همه ی عوارض بالا نیازمند جراحی است. اگر هریک از علائم زیر را داشتید سریعا به مرکز درمانی مراجعه کنید:
- درد ناگهانی و شدید شکم
- غش، تعریق شدید و گیجی که هر سه علائم با یکدیگر ظاهر می شوند.
- خون در مدفوع یا استفراغ
- دل دردی که حتی نمیتوان به شکم دست زد
- دل دردی که با حرکت بدتر می شود اما به محض دراز کشیدن بهبود می یابد
آزمایشات
دو نوع آزمایش وجود دارد:
- آندوسکوپی
- آزمایش دستگاه گوارش فوقانی
آندوسکوپی
پزشک یک لوله ی نرم دوربین دار را از گلو وارد میکند که این لوله تا روده ی کوچک ادامه دارد و زخم معده را نشان میدهد. این لوله میتواند نمونه برداری کند تا نمونه ها آزمایش شوند.
همه ی افراد نیازی به آندوسکوپی ندارند و این آزمایش بیشتر برای افرادی که بالای ۴۵ سال و در معرض ابتلا به سرطان روده و افرادی که شرایط زیر را تجربه میکنند پیشنهاد می شود:
- کم خونی
- کاهش وزن
- خونریزی دستگاه گوارش
- سختی در قورت دادن
آزمایش دستگاه گوارش فوقانی
اگر فردی سختی در قورت دادن و خطر ابتلا به سرطان روده را نداشته باشد، پزشک این آزمایش را پیشنهاد میدهد.
برای اینکار بیمار یک مایع غلیظ به نام باریم می نوشد و سپس از معده، روده و مری با اشعه ی ایکس عکس برداری می شود. باریم باعث می شود که فضای داخلی شکم مشاهده شود و پزشک میتواند بیماری را به راحتی درمان کند.
برای بررسی عفونت ناشی از باکتری پیلوری، آزمایش خون انجام می شود.
جلوگیری
سبک زندگی و تغییر عادات از زخم معده جلوگیری میکند:
- عدم مصرف بیش از اندازه ی الکل
- عدم مصرف دارو و الکل
- شستن مداوم دست ها برای پیشگیری از عفونت
- محدود کردن مصرف ایبوپروفن، آسپرین و ناپروکسن
- سبک زندگی سالم با سیگار نکشیدن و تنباکوهای دیگر
- خوردن سبزیجات و میوه ها
- خوردن انواع غلات